Các cách phân loại bản đồ

1/8/2021 - 12:00 AM
Để thuận tiện trong việc nghiên cứu, sử dụng và bảo quản bản đồ, chúng ta cần phải phân loại chúng. Có nhiều cách để phân loại khác nhau như sau: Bản đồ có thể được phân nhóm theo đối tượng thể hiện, theo nội dung, theo mục đích sử dụng, theo lãnh thổ, theo phương thức sử dụng, theo tỷ lệ,…
      Phân loại theo các đối tượng thể hiện
      Phân loại theo các đối tượng thể hiện, bản đồ được chia thành 2 nhóm: Nhóm bản đồ địa lý biểu thị bề mặt trái đất về lãnh thổ, điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và
nhóm bản đồ thiên văn gồm các bản đồ bầu trời, sao, các bản đồ thiên thể và các bản đồ hành tinh.
      Phân loại theo nội dung
      Phân loại theo nội dung, bản đồ được chia thành 2 nhóm:
      Nhóm bản đồ địa lý chung bao gồm bản đồ biểu thị toàn bộ các yếu tố cơ bản của lãnh thổ (thủy văn, dáng đất, các đường ranh giới, dân cư, giao thông,…). Mức độ tỷ mỉ khi biểu thị nội dung phụ thuộc vào tỷ lệ và mục đích của bản đồ hướng tới. Các bản đồ địa hình chính là các bản đồ địa lý chung tỷ lệ lớn.
      Nhóm bản đồ chuyên đề: bao gồm bản đồ phản ánh về từng hiện tượng, đối tượng tự nhiên, xã hội,.. Bản đồ chuyên đề phân nhóm theo các chủ đề như: địa chất, khí hậu, cảnh quan, cư dân, kinh tế,… Trong thực tiễn và trong tài liệu khoa học, kỹ thuật còn dùng thuật ngữ bản đồ chuyên môn để chỉ bản đồ chuyên đề mặc dù thuật ngữ đó chỉ dùng cho các bản đồ có mục đích và tính chất chuyên dụng như bản đồ hàng hải, bản đồ hàng không,…Bản đồ chuyên đề thể hiện những yếu tố nào đó trong số các yếu tố nội dung của bản đồ chung như những đối tượng, hiện tượng không được thể hiện trên bản đồ địa lý chung: cấu trúc địa chất, lượng mưa, nhiệt độ, khí hậu, mật độ dân số,… Ví dụ: Bản đồ thổ nhưỡng phản ánh sự phân bố, cấu trúc lớp phủ thổ nhưỡng theo các đặc trưng nguồn gốc hình thành, thành phần cơ giới và nham thạch tạo thành thổ nhưỡng. Bản đồ nông lâm nghiệp phản ánh tình hình phân bố nông lâm nghiệp theo những nội dung khác nhau. Bản đồ quy hoạch thủy lợi phản ánh một vùng lãnh thổ thể hiện các mặt địa lý, địa giới hệ thống phân vùng thủy lợi với độ cao mặt đất khác nhau,…
      Phân loại theo tỷ lệ
      Phân chia theo tỷ lệ, các bản đồ được chia ra làm 3 loại bao gồm tỷ lệ lớn, tỷ lệ trung bình, tỷ lệ nhỏ. Trên thực tế, ranh giới của các nhóm này không được cố định. Đối với bản đồ địa lý chung thì ranh giới phân chia được cố định như sau: 
      Bản đồ tỷ lệ lớn: ≥1125.000.
      Bản đồ tỷ lệ trung bình: 1/50.000 – 1/500.000.
      Bản đồ tỷ lệ nhỏ: ≤ 1/1.000.000.
      Phân loại theo mục đích sử dụng
      Hiện nay, cách thức phân loại theo mục đích sử dụng bản đồ chưa có sự phân loại rõ ràng bởi, đa số các bản đồ được sử dụng rộng rãi cho nhiều mục đích khác nhau. Có thể phân thành 2 nhóm: các bản đồ được sử dụng cho nhiều mục đích và các bản đồ chuyên môn. Các bản đồ nhiều mục đích thường đáp ứng cho nhiều đối tượng ử dụng khác nhau để giải quyết những nhiệm vụ có ý nghĩa kinh tế đất nước, quốc phòng; để nghiên cứu lãnh thổ; để thu nhận những tư liệu tra cứu,.. Các bản đồ chuyên môn là các bản đồ được dùng để giải quyết những nhiệm vụ nhất định nào đó như bản đồ phục vụ cho học tập, bản đồ hàng hải, bản đồ hàng không,..
      Phân loại theo lãnh thổ
      Phân loại theo lãnh thổ, các bản đồ được phân thành bản đồ thế giới, bản đồ bán cầu, bản đồ châu lục, bản đồ các nước, bản đồ vùng,….
      Như vậy, có rất nhiều cách để phân loại bản đồ nhưng dù phân loại theo tiêu chí nào, bản đồ vẫn là công cụ hữu hiệu phục vụ cho đời sống xã hội hiện nay.
Đăng ký nhận bản tin Register