VÀI NÉT VỀ BIẾN ĐỘNG ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM

6/5/2018 - 12:00 AM
Nhìn lại lịch sử, việc tổ chức các đơn vị hành chính - lãnh thổ dưới các triều đại phong kiến ở Việt Nam có nhiều biến động cả về quy mô và tên gọi các đơn vị hành chính. Các đơn vị hành chính dưới cấp trung ương có tên gọi và vị trí khác nhau trong hệ thống hành chính các cấp như châu, quận, đạo, lộ, phủ, thừa tuyên, dinh, tỉnh, huyện, giáp, hương, trấn, tổng, lý, xã,..) tùy theo từng giai đoạn.
I. Thực trạng về biến động đơn vị hành chính ở nước ta thời gian qua
Nhìn lại lịch sử, việc tổ chức các đơn vị hành chính - lãnh thổ dưới các triều đại phong kiến ở Việt Nam có nhiều biến động cả về quy mô và tên gọi các đơn vị hành chính. Các đơn vị hành chính dưới cấp trung ương có tên gọi và vị trí khác nhau trong hệ thống hành chính các cấp như châu, quận, đạo, lộ, phủ, thừa tuyên, dinh, tỉnh, huyện, giáp, hương, trấn, tổng, lý, xã,..) tùy theo từng giai đoạn. Cho đến năm 1832, vua Minh Mạng triều Nguyễn đã chia lại đất nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. Sau khi Việt Nam giành được độc lập tháng 8/1945, Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, theo Hiến pháp năm 1946, đất nước được chia làm ba Bộ: Bắc Bộ, Trung Bộ, và Nam Bộ. Giai đoạn 1945 - 1946, nước ta có 65 tỉnh. Năm 1975 đất nước thống nhất; đến năm 1976, nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam có 38 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 35 tỉnh và 3 thành phố trực thuộc Trung ương (HN, HP, TP.HCM).
Kể từ đó đến nay, số đơn vị hành chính các cấp có nhiều biến động theo chiều hướng tăng khá nhanh. Cụ thể:
a) Về đơn vị hành chính cấp tỉnh: Từ năm 1976 đến trước 8/2008 sau nhiều lần điều chỉnh ĐGHC số đơn vị hành chính cấp tỉnh đã tăng từ 38 đơn vị lên 64 đơn vị. 8/2008 tỉnh Hà Tây được sáp nhập vào thủ đô Hà Nội, kể từ đó đến nay nước ta còn 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh.
b) Về đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã:
Từ năm 1996 đến năm 2006, chỉ trong vòng 10 năm, số đơn vị hành chính cấp huyện đã tăng thêm 99 đơn vị (từ 574 đơn vị lên 673 đơn vị); Số đơn vị hành chính cấp xã đã tăng thêm 708 đơn vị (từ 10.221 lên 10.929 đơn vị).
Trong vòng 10 năm, từ 2006 đến 2017, số đơn vị hành chính cấp huyện đã tăng thêm 40 đơn vị (từ 673 đơn vị lên 713 đơn vị); Số đơn vị hành chính cấp xã đã tăng thêm 238 đơn vị (từ 10.929 lên 11.167 đơn vị). Tuy tốc độ tăng đã giảm nhưng mức tăng vẫn đáng kể. Trong đó:
Riêng năm 2013, đã điều chỉnh ĐGHC 189 đơn vị hành chính cấp xã, mở rộng 4 thành phố; thành lập 3 thành phố, 8 thị xã, 2 quận, 4 huyện và phường thuộc 10 tỉnh.
Năm 2014, chỉ đổi tên 1 phường. Nhưng trong năm 2015, đã điều chỉnh ĐGHC thuộc 12 tỉnh để thành lập mới 5 huyện, thị xã; thành lập (nâng cấp) 8 thành phố, thị xã; mở rộng 1 thị xã; thành lập 36 phường (nâng cấp và thành lập mới), sáp nhập ĐVHC để mở rộng 2 thị trấn.
Tại phiên họp 38, sáng 14/5/2016, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định các đề án mới về điều chỉnh ĐGHC tạm dừng trình, xem xét thông qua để chờ bộ tiêu chí, tiêu chuẩn mới.
Từ năm 2017 đến nay chỉ
Tính đến 31/5/2018, Việt Nam có tổng cộng 713 đơn vị hành chính cấp huyện (gồm: 67 thành phố trực thuộc tỉnh, 52 thị xã, 49 quận và 545 huyện) và 11.167 đơn vị hành chính cấp xã.
Qua nhiều nghiên cứu, khảo sát cho thấy có lẽ Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới có tình trạng biến động về đơn vị hành chính nhiều và liên tục như trong mấy chục năm qua. Từ các nước phát triển đến các nước chậm phát triển, các nước có diện tích lớn, dân số đông đến các nước nhỏ, đều rất ít biến động về hệ thống đơn vị hành chính các cấp. Việc thay đổi, nếu có, thường là sáp nhập các đơn vị hành chính nhỏ lại hoặc mở rộng, hình thành các đô thị mới theo hướng giảm bớt số đơn vị hành chính. Điều này ngược lại với ở Việt Nam, các đơn vị hành chính thường được chia tách, xé nhỏ ra dẫn đến số lượng đơn vị hành chính ngày càng tăng lên.
II. Xu hướng trong thời gian tới
Kể từ ngày 25/05/2016, với bộ tiêu chuẩn mới của đơn vị hành chính, việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh ĐGHC, đổi tên và phân loại đơn vị hành chính thực hiện theo Nghị quyết 1211/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có tính pháp lý cao hơn, chặt chẽ, khoa học hơn; nhiều tiêu chuẩn, tiêu chí đã được cập nhật theo yêu cầu ngày nay của đất nước. Nhà nước ta khuyến khích việc sáp nhập, điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính mà làm giảm hoặc không làm tăng số lượng đơn vị hành chính.
Bằng Nghị quyết 1210/2016/UBTVQH13 của Quốc hội, việc phân loại đô thị được khoa học, cụ thể hơn; nhiều tiêu chí đã được cập nhật theo yêu cầu của đất nước trong thời kỳ mới./.
                                                                                                 Hà Nội, ngày 5/6/2018
 Nguyễn Quang Chung
Sign up for the newsletter Register